ZABAWA W ŻYCIU DZIECKA

„Zabawa jest nauką,

nauka zabawą.

Im więcej zabawy,

tym więcej nauki”

Glenn Doman

Okres przedszkolny uznawany jest przez pedagogów za wiek zabawy, gdyż zabawa jest główną i naturalną formą działalności dziecka w tym czasie. Może przybierać ona różne formy, od najprostszych manipulacji po skomplikowane zabawy w role. W trakcie zabawy możemy poznać dziecko, jego sposób myślenia, mowę, poziom uspołecznienia oraz stopień samodzielności w rozwiązywaniu problemów. W zabawie znajduje odbicie wewnętrzny świat wartości dziecka, jego potrzeby, uczucia i wiedza o otaczającym go świecie.

Zabawa daje dziecku dużo radości, będąc przy tym swoistą formą nabywania wiedzy, umiejętności i sprawności. Jedną z form kształtowania aktywności umysłowej małego dziecka jest zabawa manipulacyjno-konstrukcyjna. W jej trakcie dziecko wykorzystuje zdobyte wcześniej doświadczenia, spostrzeżenia i obserwacje, doskonali je, ale również stwarza coraz to nowe rozwiązania, wzbogaca zasób wiedzy o świecie i zjawiskach społecznych, wiedzę o życiu człowieka.

Zabawa twórcza w role umożliwia dziecku ekspresję uczuć, jakich doświadcza. Przenoszenie na lalki i misie różnych uczuć może skutecznie rozładowywać napięcie emocjonalne dziecka, z którym nie radzi sobie ono w życiu realnym. Dzięki tym zabawom dziecko uczy się dostosowywać się do określonych norm i zasad społecznych, jakie nakłada na nie określona rola, wpływa ona na rozwój procesów socjalizacji. Obserwując dowolne zabawy tematyczne dziecka możemy dowiedzieć się o stanach uczuciowych, jakie ono przeżywa, o jego lękach i konfliktach, o jego sposobie postrzegania świata. 

Zabawy konstrukcyjne natomiast rozwijają procesy poznawcze dziecka, wyobraźnię przestrzenną, uczą projektowania, planowania oraz konstruowania. Zabawy tego typu kształcą zdolności sensoryczno-motoryczne, wyczulają zmysły estetyczne, ukazują dziecku celowość planowania i konstruowania poprzez osiągnięcie celu w postaci budowli.

W wieku przedszkolnym ogromną rolę odgrywają zabawy ruchowe, przyczyniające się do rozwoju ogólnej sprawności ruchowej dziecka. Dostosowane do fizycznych możliwości dziecka wyrabiają w nim zaradność, wytrwałość, uczą pokonywać strach i wiarę we własne siły. Dzięki nim kształtowana jest spostrzegawczość, koncentracja i szybka reakcja na sygnały.

Zabawy dydaktyczne kierowane są zazwyczaj przez osobę dorosłą i ukierunkowane są na osiągnięcie konkretnego celu, tj. rozwoju procesów poznawczych. Dziecko w sytuacji zadaniowej pobudza swoją ciekawość, rozwija aktywność umysłową, koncentruje uwagę i panuje nad emocjami. W trakcie takiej zabawy zachodzą procesy analizy, syntezy i uogólniania.

Zabawa powinna zajmować centralne miejsce w wychowaniu przedszkolaka, jest ona jedną z podstawowych jego potrzeb, zaraz po potrzebie jedzenia, ruchu, miłości i towarzystwa rówieśników. Na zabawę nigdy nie może zabraknąć czasu, w rozwoju małego człowieka jest ona niezbędna. Nie można wychować aktywnego, samodzielnego, inteligentnego dziecka nie dając mu możliwości bawienia się, czyli poznawania świata w przyjemny dla niego sposób. Prawidłowy proces rozwoju zabawy dziecka ma odzwierciedlenie w jego poziomie inteligencji i stanie psychicznym. Dziecko nie bawi się tylko dla samej zabawy, ale po to by stać się dorosłym.